Python тіліндегі тізімдер

Тізімдер – бұл реттілікпен орналасқан, өзгертуге болатын, және әртүрлі деректер типтерін сақтай алатын элементтердің жиынтығы. Тізімдер шаршы жақшаларға ([]) алынған элементтер тізбегінен тұрады. Мысалы:

my_list = [1, 2, 3, 4, 5]

Бұл мысалда my_list деп аталатын тізім 1-ден 5-ке дейінгі сандарды қамтиды.

Тізімді құру

Тізімді бірнеше жолмен құруға болады:

1. Бос тізім құру:

empty_list = []

2. Бірнеше элементтері бар тізім құру:

numbers = [10, 20, 30, 40, 50]
fruits = ["алма", "апельсин", "банан"]

3. list() функциясын пайдалану арқылы тізім құру:

chars = list("hello")
# Нәтиже: ['h', 'e', 'l', 'l', 'o']

Тізім элементтеріне қол жеткізу

Тізім элементтеріне индекс арқылы қол жеткізуге болады. Индекс 0-ден басталады.

my_list = [10, 20, 30, 40, 50]
print(my_list[0])  # Нәтиже: 10
print(my_list[3])  # Нәтиже: 40

Сонымен қатар, тізімнің соңынан бастап қол жеткізу үшін теріс индекстерді қолдануға болады:

print(my_list[-1])  # Нәтиже: 50
print(my_list[-2])  # Нәтиже: 40

Тізімді өзгерту

Тізімдер өзгертілетін деректер құрылымы болғандықтан, олардың элементтерін өзгертуге, қосуға және жоюға болады.

Элементтерді өзгерту

my_list[1] = 25
print(my_list)  # Нәтиже: [10, 25, 30, 40, 50]

Элементтерді қосу

append() әдісі арқылы бір элемент қосу:

my_list.append(60)
print(my_list)  # Нәтиже: [10, 25, 30, 40, 50, 60]

extend() әдісі арқылы бірнеше элемент қосу:

my_list.extend([70, 80])
print(my_list)  # Нәтиже: [10, 25, 30, 40, 50, 60, 70, 80]

insert() әдісі арқылы нақты орынға элемент қосу:

my_list.insert(2, 35)
print(my_list)  # Нәтиже: [10, 25, 35, 30, 40, 50, 60, 70, 80]

Элементтерді жою

remove() әдісі арқылы нақты элементті жою:

my_list.remove(25)
print(my_list)  # Нәтиже: [10, 35, 30, 40, 50, 60, 70, 80]

pop() әдісі арқылы индекс бойынша элементті жою:

my_list.pop(3)
print(my_list)  # Нәтиже: [10, 35, 30, 50, 60, 70, 80]

clear() әдісі арқылы барлық элементтерді жою:

my_list.clear()
print(my_list)  # Нәтиже: []

Тізімдермен жұмыс істеу функциялары

Python тілінде тізімдермен жұмыс істеуге арналған көптеген кірістірілген функциялар бар:

len() – тізімдегі элементтердің санын анықтайды:

print(len(my_list))  # Нәтиже: 7

sorted() – тізімді сұрыптайды:

sorted_list = sorted(my_list)
print(sorted_list)  # Нәтиже: [10, 30, 35, 50, 60, 70, 80]

sum() – тізімдегі сандардың қосындысын есептейді:

numbers = [1, 2, 3, 4, 5]
print(sum(numbers))  # Нәтиже: 15