Python операторлары

Python бағдарламалау тілінде операторлар айнымалылар мен мәндерге операциялар жүргізетін арнайы таңбалар. Python операторлары бірнеше түрге бөлінеді: арифметикалық операторлар, салыстыру операторлары, логикалық операторлар, биттік операторлар, тағайындау операторлары, идентификация операторлары және мүшелік операторлары. Бұл операторлардың қалай жұмыс істейтінін түсіну Python бағдарламалау тілінде тиімді жұмыс істеу үшін маңызды.

Арифметикалық Операторлар

Арифметикалық операторлар жиі қолданылатын математикалық операцияларды орындау үшін қолданылады.

Қосу (+): Екі операндты қосады.

x = 10
y = 5
print(x + y)  # Нәтиже: 15

Алу (-): Бірінші операндтан екінші операндты шегереді.

print(x - y)  # Нәтиже: 5

Көбейту (*): Екі операндты көбейтеді.

print(x * y)  # Нәтиже: 50

Бөлу (/): Бірінші операндты екінші операндқа бөледі.

print(x / y)  # Нәтиже: 2.0

Бүтін бөлу (//): Бірінші операндты екінші операндқа бөледі және нәтижені бүтін санға дейін қысқартады.

print(x // y)  # Нәтиже: 2

Қалдық (%): Бірінші операндты екінші операндқа бөлгендегі қалдықты қайтарады.

print(x % y)  # Нәтиже: 0

Дәреже (**): Бірінші операндты екінші операнд дәрежесіне көтереді.

print(x ** y)  # Нәтиже: 100000

Салыстыру Операторлары

Салыстыру операторлары екі мәнді салыстыру үшін қолданылады және Boolean (True немесе False) мәнін қайтарады.

Тең (==): Екі операнд тең болса, True қайтарады.

print(x == y)  # Нәтиже: False

Тең емес (!=): Екі операнд тең болмаса, True қайтарады.

print(x != y)  # Нәтиже: True

Үлкен (>): Бірінші операнд екінші операндтан үлкен болса, True қайтарады.

print(x > y)  # Нәтиже: True

Кіші (<): Бірінші операнд екінші операндтан кіші болса, True қайтарады.

print(x < y)  # Нәтиже: False

Үлкен немесе тең (>=): Бірінші операнд екінші операндтан үлкен немесе тең болса, True қайтарады.

print(x >= y)  # Нәтиже: True

Кіші немесе тең (<=): Бірінші операнд екінші операндтан кіші немесе тең болса, True қайтарады.

print(x <= y)  # Нәтиже: False

Логикалық Операторлар

Логикалық операторлар логикалық өрнектермен жұмыс істейді.

Және (and): Екі өрнек те True болса, True қайтарады.

print(True and False)  # Нәтиже: False

Немесе (or): Екі өрнектің біреуі True болса, True қайтарады.

print(True or False)  # Нәтиже: True

Емес (not): Өрнектің мәнін керісінше өзгертеді.

print(not True)  # Нәтиже: False

Тағайындау Операторлары

Тағайындау операторлары айнымалыларға мәндерді тағайындау үшін қолданылады.

Қарапайым тағайындау (=): Сол жақтағы айнымалыға оң жақтағы мәнді тағайындайды.

x = 5

Қосу және тағайындау (+=): Айнымалыға мән қосып, нәтижені тағайындайды.

x += 3  # x = x + 3

Алу және тағайындау (-=): Айнымалыдан мәнді шегеріп, нәтижені тағайындайды.

x -= 2  # x = x - 2

Көбейту және тағайындау (*=): Айнымалыны мәнге көбейтіп, нәтижені тағайындайды.

x *= 4  # x = x * 4

Бөлу және тағайындау (/=): Айнымалыны мәнге бөліп, нәтижені тағайындайды.

x /= 2  # x = x / 2

Биттік Операторлар

Биттік операторлар биттер деңгейінде операциялар жүргізеді.

AND (&): Екі битті де 1 болса, 1 қайтарады.

print(5 & 3)  # Нәтиже: 1

OR (|): Екі биттің біреуі 1 болса, 1 қайтарады.

print(5 | 3)  # Нәтиже: 7

XOR (^): Екі биттің біреуі 1, ал екіншісі 0 болса, 1 қайтарады.

print(5 ^ 3)  # Нәтиже: 6

NOT (~): Биттерді керісінше өзгертеді.

print(~5)  # Нәтиже: -6

Солға ығыстыру (<<): Биттерді солға ығыстырады.

print(5 << 1)  # Нәтиже: 10

Оңға ығыстыру (>>): Биттерді оңға ығыстырады.

print(5 >> 1)  # Нәтиже: 2

Идентификация Операторлары

Идентификация операторлары екі объектінің бірдей екенін тексереді.

is: Екі айнымалы бір объектіні көрсетсе, True қайтарады.

a = [1, 2, 3]
b = a
print(a is b)  # Нәтиже: True

is not: Екі айнымалы әртүрлі объектілерді көрсетсе, True қайтарады.

b = [1, 2, 3]
print(a is not b)  # Нәтиже: True

Мүшелік Операторлары

Мүшелік операторлары тізім, кортеж, немесе жол сияқты коллекцияларда элементтің бар-жоғын тексереді.

in: Элемент коллекцияда болса, True қайтарады.

print(2 in [1, 2, 3])  # Нәтиже: True

not in: Элемент коллекцияда болмаса, True қайтарады.

print(4 not in [1, 2, 3])  # Нәтиже: True